Doksorubitsin bilan davolash ko'pincha nohush samaralar chaqiradi, ulardan bir qismi yetarlicha jiddiylarga kiradi va patsiyentni sinchiklab kuzatish kerakligini ko'rsatadi. Nohush samaralarining tez-tezligi va turi yuborish tezligi va dozaga bog'liq. Suyak ko'migi funktsiyasining bostirilishi dozani o'tkir cheklovchi nohush samarasi xisoblanadi, lekin u odatda o'tkinchi xarakterga ega.
Doksorubitsin chaqirgan suyak ko'migi uchun og'ir toksiklik/gematologik toksiklikning klinik asoratlari isitma, infektsiyalar, sepsis/septitsemiya, septik shok, qon ketishi, to'qimalarning gipoksiyasi va o'limni o'z ichiga oladi.
Ko'ngil aynishi, qusish, shuningdek alopetsiya deyarli barcha patsiyentlarda kuzatiladi.
Qovuq ichiga yuborish quyidagi nohush samaralarni chaqirishi mumkin: gematuriya, qovuq va siydik chiqarish yo'llarining ta'sirlanishi, stranguriya va pollakiuriya. Bu reaktsiyalar, odatda, o'rtacha og'irlikda bo'ladi va uzoq davom etmaydi.
Doksorubitsinni qovuq ichiga yuborish ba'zida gemorragik sistit chaqirishi mumkin. Bu qovuqning xajmini pasayishiga olib kelishi mumkin.
Ekstravazatsiya jiddiy gipodermitga, vezikulyatsiyaga, tromboflebitga, limfangitga va maxalliy to'qimalarning nekroziga olib kelishi mumkin, bu operativ aralashuvni, shu jumladan teri transplantatsiyasini talab qilishi mumkin.
Nojo'ya samaralari quyida a'zolar tizimi sinflari va mutloq tez-tezligi bo'yicha) barcha aniqlangan ko'rinishlar) berilgan. Tez-tezligi quyidagicha aniqlanadi:
Juda tez-tez (≥1/10)
Tez-tez (≥1/100 - ≤1/10)
Tez-tez emas (≥1/1000 - ≤1/100)
Кам ҳолларда (≥1/10000 - ≤1/1000)
Жуда кам ҳолларда (≤1/10000)
Номаълум (мавжуд бўлган маълумотлар асосида бахолаш мумкин эмас).
|
Жуда тез-тез |
Тез-тез |
Тез-тез эмас |
Кам |
Жуда кам |
Номаълум |
Инфекциялар ва инвазиялар |
|
|
Сепсис, септицемия |
|
|
|
Яхши сифат ли, ёмон си- фатли ва тас- нифланмаган ўсмалар |
|
|
Ўткир лим- фобласт лейкоз, ўткир мие-лобласт лейкоз |
|
|
|
Қон ва лим- фатик тизи-ми томони-дан бузилиш- лар |
Миелосуп-рессия, лейкопения нейтропн- ния, феб-рил нейтро ненияни хам қўшиб* |
|
|
|
|
|
Иммун тизи- ми томони- дан ўзгариш- лар |
|
|
|
Қовоқлар ва тилни- нг Квинке шиши, у нафасни бузади |
|
Анафилак- тик шок |
Метаболизм ва овқатлан- ишнинг бу- зилишлари |
|
|
|
|
Гиперури- кемия |
|
Кўриш аъзо- ари томо- ниан бузи- лишлар |
|
|
|
|
|
Конъюнк- тивит/ке- ратит, кўз ёшини кўп оқиши |
Юрак томон- нидан бузи- лишлар |
Кардиоток- сиклик** |
Хаёт учун хавли димлан-ган (ди-латацион) кардио- миопатия (550 мг/м2 йиғинди дозадан кейин, си- нусли та- хикардия, қоринча- ли тахи- кардия, тахиарит- мия, қор- инча уст- ки ва қо- ринча экстрасис толияси, брадикар- дия, арит- миялар. Чап қор-инча чи-қариб та-шлаш фракция-сини сим- птомсиз пасайиши |
|
ЭКГ да носпеци-фик ўзга- ришлар (ST ўзга- ришлари, паст ам- плитуда, QT ни катта ин-тервалла- ри). Хаёт учун хав- ли арит-миялар, чап қо-ринчани ўткир етишмов- чилиги, перикар- дит, фа- тал пери-кардит-миокар-дитнинг синдро- мининг якка хол-лари. Атрио- вентри- куляр блокада, Гис тута- мининг блокада- си |
|
|
Томирлар то- монидан бу- зилишлар |
Тромбо- Флебит |
Қон кети-ши, флебит |
|
|
Тромбо- эмболия |
Шок |
Нафас аъзо- лари, кўкрак қафаси ва кўкс оралиғи аъзолари то- монидан бу- зилишлар |
|
|
|
|
|
Бронхо- спазм |
Меъда-ичак йўллари то- монидан бу- зилишлар |
Меъда-ичак йўл-лари томо- нидан ши- коятлар*** диарея, кўнгил ай- ниши, ши- лиқ қават- ларнинг яллиғлан- иши, сто- матит, эзо- фагит |
Анорек- сия |
Меъда- ичак қон кетишлари, қорин оғ- риғи, катта қон қуйи- лишлар ва оғир ин-фекциялар билан йў-ғон ичак некрози |
|
Меъдани- нг эро- зияси/ яраси, шиллиқ қаватлар- нинг яра- ланиши (оғиз, то- моқ, қи- зил ўнгач, меъда- ичак йўл- ларининг) Оғиз бўш- лиғи ши- ллиқ қа-ватининг гиперпиг- мента-цияси
|
|
Жигар ва ўт- сафро чиқа- риш йўллари томонидан бузилишлар |
|
|
|
|
|
Гепато- токсиклик (баъзида циррозга тенденци- яли); жи-гар фер-ментлари фаоллиги-ни ўткин- чи ошиши |
Тери ва тери ости ёғ клет- чаткаси то- монидан ўз- гаришлар |
Алопеция (дозага боғлиқ ва кўпчилик холларда қайтувчи), қизариш, ёруғликка чезувчан- лик |
Нурлан-тирилган сохалар-да ўта юқори сезувчан- ликнинг махаллий реакцияси (илгари нурланти- рилган сохада махаллий яллиғла- ниш ре- акцияси |
|
Эшакеми экзанте- ма, тери ва тир- ноқлар- нинг ги- перпиг- мента- цияси, онихоли- зис, экс- траваза-ция (оғир гиподер- митга, пуфак- лар хо- сил бў-лишига, тромбо- флебитга лимфан- гитга ва тўқима- ларнинг махал-лий нек- розига олиб ке- лиши мумкин |
Акрал эритема, пуфак- лар хосил бўлиши, қўл-оёқ кафтлари эритро- дизесте- зияси син- дроми |
Актиник кератоз |
Скелет-му- шак тизими ва бирикти- рувчи тўқи- ма томони- дан бузи- лишлар |
|
|
|
|
|
Артралгия, ёйилган мушак куч сизлиги |
Буйраклар ва сийдик чи- қариш йўл-лари томони- дан бузи- лишлар |
Сийдикни қизариши |
Сийишни бузилиши қовуқ ичига юборил- гандан кейинги кимёвий цистит (дизурия симптом- лари би- лан, ма- салан, қовуқни таъсирла- ниши, уретрани таъсирла- ниши, дизурия, странгу-рия, пол- лакиурия, гемату-рия қовуқ нинг спазмлари, геморра- гик цистит) |
|
|
Ўткир буйрак етишмов- чилиги (алохида холлари), гиперури- кемия ва, оқибати сифатида, ўсманинг катта ли- зиси ту- файли сийдик-нордон нефропа- тия |
|
Жинсий аъ-золар ва сут бези томони-дан бузи- лишлар |
|
|
|
|
|
Аменорея, Оқиб Келишлар, Олигоспер мия, азо- спермия |
Умумий бу- зилишлар ва юбориш жо- йидаги бузи- лишлар |
Фебрили- тет |
|
Сувсизла- ниш |
Этни увишиши бош ай- ланиши, юбориш жойида реакция (вена йў- налиши бўйича махал-лий эри- тематоз реакция- лар, оғ- риқ, фле- бит, фле- боскле-роз |
|
|
Хирургик ва тиббий муолажалар |
|
|
|
|
|
Доксору- бицин юборил- гандан ке- йин ўтиб кетган ра- диацион шикастла- нишлар (тери, ўпка қизил ўн- гач, меъда шиллиқ қавати, юрак) яна пайдо бўлиши мумкин |
Faqat vena ichiga va qovuq ichiga yuborish uchundir.
Flakonni igna bilan teshish oldidan uni xona xaroratigacha isitish kerak, Doksorubitsinni sitostatiklar bilan davolash tajribasiga ega bo'lgan malakali shifokor kuzatuvi ostida yuborish kerak. Bundan tashqari, patsiyent sinchkov kuzatuv ostida bo'lishi va davolanish vaqtida tez-tez tekshirilib turishi kerak.
Kardiomiopatiya xavfi tufayli, u ko'pincha o'limga olib keladi, xar bir patsiyent uchun xavf va foydani xar bir yuborish oldidan baxolash kerak.
Davolashni boshlashdan oldin AST, ALT, IF va bilirubin darajalarini aniqlash kabi oddiy taxlillarni ishlatish bilan jigar funktsiyasini tekshirish tavsiya etiladi.
Patsiyentda yurak funktsiyasining xolatini aniqlash uchun, ulьtratovush tekshirish yoki yurak stsintigrafiyasi yordamida chap qorinchaning chiqarib tashlash fraktsiyasining taxlilini o'tkazish kerak. Bu nazoratni davolashni boshlashgacha va xar gal patsiyent tomonidan olingan doksorubitsinning yig'indi dozasi taxminan 100 mg/m2 ni tashkil qilganda o'tkazish kerak.
Doksorubitsinni vena ichiga (v/i) yuborish katta extiyotkorlik bilan o'tkazilishi kerak. Preparatni erkin oquvchi fiziologik eritma yoki 5% li glyukoza eritmasini ishlatib
3-5 minut davomida vena ichiga yuborish tavsiya etiladi. Bu usul tromboz va perivenoz ekstravazatsiya rivojlanish xavfini minimallashtiradi, u jiddiy gipodermit, pufaklar xosil bo'lishi va to'qimalarning nekroziga olib kelishi mumkin.
Doksorubitsinni bir necha minut davomida bolyus ko'rinishida, bir soatgacha vaqt davomida qisqa muddatli infuziya yo'li bilan yoki uzuluksiz infuziya yo'li bilan 24 soat davomida yuborish mumkin. To'g'ridan-to'g'ri vena ichiga in'ektsiya ekstravazatsiya xavfi tufayli tavsiya etilmaydi, u igna bilan teshilgandan keyin xatto qonni muvofiq orqaga oqishi bo'lganida ham yuz berishi mumkin.
Doksorubitsinni mushak ichiga, teri ostiga, peroral yoki intratekal yuborish MUMKIN EMAS.
Vena ichiga yuborish:
Doza odatda tana yuzasining maydoniga (mg/m2) xisoblanadi. Doksorubitsinni yuborishda dozalash tartibi kasallikning shakliga (katta o'smalar yoki o'tkir leykoz), davolashning aniq tartiblarida (monoterapiyada yoki boshqa sitostatiklar bilan majmuada, yoki majmuaviy davolash chegaralarida, u ximioterapiyani, operativ aralashuvni, nurli davolashni va gormonal davolashni o'z ichiga oladi) uni ishlatishga qarab o'zgarishi mumkin.
Monoterapiya:
Tavsiya etilgan doza tana yuzasi maydoniga 60-75 mg/m2 ni tashkil qiladi vena ichiga yoki bo'lingan dozalar bilan 2-3 kun ketma-ket, ular 21 kunlik intervallar bilan vena ichiga yuboriladi. Dozalash tartibi va dozani protokol tavsiyalarining xisobi bilan to'g'irlash mumkin. Batafsil ma'lumot olish uchun joriy protokollarga qarang.
Majmuaviy davolash:
Agarda doksorubitsin gidroxloridi boshqa sitostatiklar bilan yuborilsa, unda doza
30-60 mg/m2 gacha 3-4 xaftada bir martaga kamaytirilishi mumkin.
Maksimal kumulyativ doza:
Patsiyent tomonidan olingan maksimal umumiy dozani tana yuzasi maydoniga 450-550 mg/m2 dan oshirishga yo'l qo'yilmaydi. Yig'indi dozani xisoblashda, ishlatilgan daunorubitsin kabi yaqin preparatlarni xisobga olish kerak.
Ko'ks oralig'i va/yoki yurak soxasiga nurli davolash olgan, alkillovchi preparatlar bilan davolangan yondosh yurak-qon tomir kasalliklari bo'lgan patsiyentlar, va yuqori xavfi (masalan, 5 yildan ortiq davom etuvchi arterial gipertenziyali bemorlar, anamnezida koronar tomirlar, klapanlarning shikastlanishlari yoki miokard infarkti bo'lgan patsiyentlar, shuningdek 70 yoshdan oshgan patsiyentlar) bo'lgan patsiyentlar, 400 mg/m2 maksimal umumiy dozani oshirmasliklari kerak va bu patsiyentlarning koronar faoliyatini nazorat qilish kerak.
Alohida gurux patsiyentlari:
Immun tanqisligi bo'lgan patsiyentlar:
Immuniteti susaygan patsiyentlarni davolashda doza pasaytirilgan bo'lishi kerak. Muqobil doza xaftada tana yuzasi maydoniga 15-20 mg/m2 ni tashkil qiladi.
Jigar funktsiyasining buzilishi bo'lgan patsiyentlar:
Jigar funktsiyasi pasaygan xolda doza quyidagi jadvalga muvofiq pasaytirilgan bo'lishi kerak:
Билирубиннинг зардоб даражаси |
Тавсия этилган доза |
20–50 мкмоль/л |
одатдаги дозанинг ½ |
> 50–85 мкмоль/л |
одатдаги дозанинг ¼ |
Jigarning og'ir disfunktsiyasi bo'lgan patsiyentlarda doksorubitsinni qo'llash mumkin emas.
Buyrak funktsiyasining buzilishi bo'lgan patsiyentlar:
Buyrak yetishmovchiligi (SKF 10 ml/minutdan kamroq) bo'lgan patsiyentlarga rejalashtirilgan dozadan 75% buyurish kerak.
Yurak funktsiyasining buzilishlarini xavfi bo'lgan patsiyentlar:
Agarda patsiyentda yurak toksikligining xavfi oshgan bo'lsa, in'ektsiya o'rniga 24 soatlik uzuluksiz infuziya ko'rinishida bir martalik dozani yuborish imkoniyatini ko'rish kerak. Bu usul terapevtik samaradorligini pasayishisiz yurak toksikligi tez-tezligini pasaytiradi. Bu patsiyentlarda chiqarib tashlash fraktsiyasini xar bir davolash kursi oldidan aniqlash kerak.
Suyak ko'migining zaxiralari cheklangan patsiyentlar:
Anamnezida miyelosupressiv preparatlar bilan davolash aniqlangan patsiyentlarda doza pasaytirilgan bo'lishi kerak. Bunday patsiyentlarda suyak ko'migining zaxirasi yetarlicha bo'lmaydi.
Semiz patsiyentlar:
Semiz patsiyentlarda boshlang'ich dozani kamaytirish yoki dozalash intervalini oshirish masalasini ko'rish kerak.
Keksa patsiyentlar (65 yoshdan oshgan):
Keksa patsiyentlarda dozani pasaytirish mumkin.
Bolalar:
Doksorubitsin bolalarda qo'llanganida kardiotoksiklikning ahamiyatli xavfini xisobga olib, patsiyentning yoshiga qarab, ma'lum yig'ind maksimal dozaga rioya qilish kerak. Bolalarda (12 yoshgacha) maksimal yig'indi faol doza 300 mg/m2 ni, o'simrlarda esa (12 va undan katta yoshli) maksimal yig'indi doza 450 mg/m2 ni tashkil qiladi. Kichik bolalarda maksimal yig'indi doza xozircha aniqlangan emas; lekin bunday patsiyentlarda o'zlashtirilishi ahamiyatli past.
Bolalarda doza kamaytirilgan bo'lishi kerak, chunki ular kardiotoksiklikning yuqoriroq xavfiga, ayniqsa kechiktirilganga ega bo'ladilar. Miyelotoksiklikni davolash boshlanganidan keyingi 10-14-nchi kunlari qonning shaklli elementlarining qiymatlarini minimal darajalari bilan kutish mumkin. Batafsilroq ma'lumot olish uchun joriy protokollar va maxsus adabiyotga murojaat qilish tavsiya etiladi.
Qovuq ichiga yuborish:
Transuretrtal rezektsiyadan (TUR) keyingi qaytalanishlarni oldini olish maqsadida qovuq rakining yuzaki rakini davolash uchun, doksorubitsinni qovuq ichiga yuborish mumkin. Qovuqning yuzaki rakini qovuq ichki davolashda tavsiya etiladigan doza instillyatsiya yo'li bilan 25-50 ml fiziologik eritmadagi 30-50 mg ni tashkil qiladi. Eritma qovuqda 1-2 soat davomida qolishi kerak. Shu vaqt davomida patsiyentni xar
15 minutda 90° aylantirish kerak. Siydik bilan suyilishini oldini olish uchun, patsiyent instillyatsiya oldidan 12 soat davomida suyuqlik ichmasligi kerak, bu taxminan
50 ml/soatgacha siydik ishlab chiqarilishini kamaytirish imkoniyatini beradi. Muolajaning maqsadiga qarab - profilaktik yoki terapevtik - instillyatsiyani 1 xaftadan to 1 oygacha interval bilan takrorlash mumkin.